🔍 1. Tạm nhập tái xuất là gì? – Một cơ chế hợp pháp đang bị biến tướng
Tạm nhập tái xuất là thủ tục trong thương mại quốc tế cho phép hàng hóa từ nước ngoài được nhập vào Việt Nam mà không tiêu thụ nội địa, sau đó tái xuất sang nước thứ ba. Mục tiêu ban đầu của chính sách này là để phục vụ gia công, triển lãm, bảo hành, quá cảnh…, giúp lưu thông hàng hóa thuận tiện.
Tuy nhiên, hiện nay cơ chế này đang bị lợi dụng để lách luật, đặc biệt trong bối cảnh các FTA (Hiệp định thương mại tự do) như EVFTA, CPTPP, GSP… đang mở ra ưu đãi lớn cho hàng hóa Việt Nam.
⚠️ 2. Chiêu trò đội lốt “Made in Vietnam” – Khi gian lận trở thành mô thức có chủ đích
Hàng hóa – đặc biệt từ Trung Quốc – đã được nhập vào Việt Nam và tái xuất đi các nước Mỹ, EU, Canada… sau khi được “make up” về xuất xứ thông qua một số chiêu trò:
-
Thay bao bì, dán nhãn mới “Made in Vietnam”
-
Gia công đơn giản: đóng gói lại, thay linh kiện phụ
-
Chuyển đổi chứng từ, sử dụng công ty “ma” hợp thức hóa nguồn gốc
⛔ Mục tiêu: né các rào cản thuế cao mà các nước đang áp lên hàng Trung Quốc. Ví dụ, đệm mút từ Trung Quốc bị Mỹ đánh thuế trên 1.000%, nhưng hàng Việt Nam chỉ bị 0%.
📉 3. Việt Nam lọt vào danh sách các quốc gia gây thâm hụt thương mại cho Mỹ – Vì sao?
Theo Bộ Công Thương Việt Nam, nhiều doanh nghiệp bị điều tra vì hành vi tái xuất hàng Trung Quốc đội lốt hàng Việt ở các lĩnh vực:
-
Điện tử, dệt may, nhôm
-
Gỗ dán, đệm mút, thép ống
-
Thủy sản và thiết bị phụ trợ
🚨 Vụ việc nhôm xuất khẩu trị giá hơn 4 tỷ USD được phát hiện là có nguồn gốc từ Trung Quốc là cảnh báo đỏ cho thị trường.
💥 4. Hậu quả nghiêm trọng – Không chỉ là mất tiền, mà là mất uy tín quốc gia
Gian lận thương mại bằng hình thức tạm nhập tái xuất gây ra nhiều hệ lụy:
| Hệ quả | Mô tả |
|---|---|
| 🇻🇳 Uy tín quốc gia | Bị nghi ngờ xuất xứ, mất điểm trong mắt đối tác FTA |
| 💸 Gian lận thuế | Doanh nghiệp “ma” trốn thuế, hưởng hoàn thuế VAT trái phép |
| 🚫 Rủi ro pháp lý | Có thể bị trừng phạt bằng thuế quan hoặc hạn ngạch xuất khẩu |
| 🧩 Doanh nghiệp thật bị vạ lây | Phải đối mặt với kiểm tra gắt gao, mất thị phần, mất ưu đãi |
📌 Đặc biệt, Mỹ đã áp mức thuế trừng phạt 46% cho một số mặt hàng từ Việt Nam có nghi vấn gian lận, dù tạm hoãn 90 ngày. Đây là hồi chuông cảnh báo rõ ràng.
🚨 5. Lời cảnh tỉnh từ TS. Rolysa: “Không lửa làm sao có khói?”
“Tạm nhập tái xuất là một công cụ hợp pháp. Nhưng nếu dùng để ngụy tạo nguồn gốc hàng hóa, đánh tráo khái niệm thì đó không chỉ là vi phạm pháp luật – mà là phá hoại niềm tin của thương mại toàn cầu.”
Một cú vấp có thể khiến Việt Nam mất nhiều năm để khôi phục uy tín, nhất là khi thế giới đang tái định hình chuỗi cung ứng sau COVID-19 và xung đột Mỹ – Trung.
✅ 6. Doanh nghiệp cần làm gì trongn tạm nhập tái xuất? – 3 giải pháp cấp thiết
-
Tự rà soát và minh bạch hóa chuỗi cung ứng
Không chỉ đảm bảo đúng xuất xứ, mà còn giúp chuẩn bị hồ sơ khi bị điều tra bất ngờ từ đối tác quốc tế.
-
Tăng cường kiểm toán nội bộ và tư vấn pháp lý
Có quy trình pháp lý rõ ràng cho xuất khẩu, lưu trữ chứng từ để phòng tranh chấp. -
Ủng hộ việc “làm sạch thị trường”
Chính phủ cần kiên quyết xử lý các doanh nghiệp “trung gian tiếp tay”, loại bỏ các công ty chỉ hoạt động vì mục đích gian lận thương mại.
🔗 Kết luận & Kêu gọi hành động
Nếu Việt Nam không tự làm sạch mình, thế giới sẽ làm thay chúng ta – bằng trừng phạt. Và đó không chỉ là “bài học” cho vài doanh nghiệp, mà là cái giá cho toàn nền kinh tế.
TS. ROLYSA
Người viết độc lập – Chuyên gia nghiên cứu pháp lý FDI và chuỗi cung ứng